La politica é bele da agn jüda a de mal y
sëgn era propi tl laûr da fraidì. Cara é pa la gauja de chësc svilup pervers de
na cossa ponsada ma por le bëgn dla jënt. La gauja é öna sóra, le gnì a manćé
di ideai etics y morai dla sozieté y tl medemo tëmp le crësce di interesc
individuai y personai dla jënt. Sce da öna na pert ùnse politics che ne fej nia
ater co laurè por sü interesc, él dal’atra pert inće porsones che dà süa usc a
politics che po ti garantì vantaji personai. Chësta combinaziun maradëta à
portè a en sistem, a chël
che nos cun gran superfizialité ti dijun tres ćiamò democrazia. Democrazia vëgn
dal grech y ô dì podei o sovranité dl popul. Bele plü dadî an odü ite che na
democrazia direta, olache döta la jënt podô partezipé ales dezijiuns politiches
n'ê nia poscibla. Porchël ên passà a na democrazia rapresentativa, te chëra che
le popul chir fora porsones, che dess rapresentè süa orentè. Rapresentè
l’orentè dl popul. Ponsun mo en pü’ dô. Pon di che i politics d‘aldedaincö
rapresentëia le popul? Fajun na proa. Le popul, sigü plü dl 80%, é dla minunga
che i politics davagna massa. Porchël pon dì che la orentè dl popul foss chëra
de arbassè le paiamënt ai politics. Ëis
os en iade aldì che al sides gnü damanè ala jënt tan che en politich, por ater
dipendent diret dla jënt, dess davagné? Ćiamò
na domanda, sce i politics fajess la orentè dl popul, adoréssun spo na lege sön
la democrazia direta, che dij avisa can, co y por ciodi che la jënt dess avei la
poscibilté de dì la söa? Por dërt fóssel ma da fà l’orentè dla jënt y basta. Al
plü podéssun rajonè sön les tecniches da enrescì la orentè dla jënt, mo chilò
ne val sigü nia debojëgn da inventè val’ de nü. Ponsun al internet de secunda
generaziun, i blogs, i social netwoks y i.i.
Sön la basa de chëstes reflesciuns à le
Movimënt 5 Stëres Ladin invié ia en proiet che dess tl mëter man gnì apliché a
livel sperimental ala picia realté ladina mo che n’à, sce le resultat sarà bun,
teoricamënter degönes limitaziuns de aplicaziun. Al se trata de na plataforma
de democrazia direta tres l’internet, che dess garantì la partezipaziun dla
jënt ales dezijiuns politiches.
En grup de tecnics informatics interessà ala
politica à bele metü man da laurè a cösc proiet. Les fondamëntes informatiches
dla plataforma se basëia sön na software opensource (daverta y lëdia) bele
esistënta , plü avisa liquid feedback y la strotöra dla plataforma implementëia
en model de democrazia online (OLD, OnLine Democracy) de chël che podëis lì
valch deplü sön la plata www.facebook.com/M5SLadin.
Josef Pedevilla, Movimënt 5 Stëres
Posts
